باسمه تعالی

«دارویی از دل خانواده برای درمان جامعه»

"ما می‌دانیم که کودکانی که در خانواده‌های فاقد صمیمیت و حمایت رشد یافته‌اند، کودکانی که والدین آنها از مهارت‌های تربیتی کودک محرومند و کودکان خانواده‌هایی که در آنها اختلاف و بدرفتاری برجسته است، به احتمال زیاد بزهکار می‌شوند" (کارولین اسمیت، استاد دانشگاه نیویورک و سوزان استرن، استاد دانشگاه تورنتو)⁽¹⁾

اگر خوب فکر کنیم می‌بینیم که همان‌گونه كه جسم كودك برای ادامه حيات به آب، هوا، غذا و خواب احتياج دارد، روحش نیز به محبت عميق و صميميت شديد نيازمند است. به همين جهت می‌بينيم كودك برای پدر و مادر و نزديكانش ناز می‌کند و در فرصت‌های مناسب، خود در آغوش پدر و مادرش رفته و آن‌ها را می‌بوسد. تجربه نشان داده تنها كانونی كه قادر است اين نياز روحی و عاطفی كودكان را به درستی برآورده كند، كانون مقدّس خانواده و آغوش پرمحبت پدر و مادر است. امروزه، محققان ریشۀ بسياری از مشکلات روانی و آسيب‌های اجتماعی را در خانواده‌هايی كه محبت در آن‌ها کمرنگ است، جستجو می‌کنند.

تحقيقات روانشناسی نشان می‌دهد كه درصد قابل ملاحظه‌ای از افراد مجرم و بزهكار در دامن خانواده‌های بی‌مهر پرورش يافته‌اند⁽²⁾ و اين كه می‌بينيم آنها به سراغ "بد" رفته‌اند عمدتاً بدان علّت است كه "خوبی" را در محیط خانواده تجربه نکرده‌اند. فرزندان قبل از آن كه در خانواده به قانون و مقررات نيازمند باشند، به محبت نيازمندند و سلامت روحی آنها در چنین كانون محبت و الفتی تأمین می‌شود.

در آيين اسلام، محبت به فرزند از مهمترين وظايف والدين به شمار رفته و پيشوايان دين در اين مورد سفارش‌های فراوانی نموده‌اند. به عنوان نمونه در روایات آمده است: "خداوند بنده‌اش را به واسطۀ محبت شديدی كه به فرزندش دارد مورد مرحمت قرار می‌دهد."⁽³⁾ یا اینکه "هر كس فرزند خود را ببوسد، حسنه‌ای در نامۀ عمل او ثبت می‌شود و هر كس فرزند خود را شاد كند، خداوند او را در قيامت شاد می‌گرداند."⁽⁴⁾

امام باقر (علیه السلام) در موارد بسیاری از این شیوه تربیتی در مورد فرزندان خود استفاده می‌کرد، چنانکه یکی از اصحاب ایشان می‌گوید: "در حضور امام باقر (علیه السلام) بودم که فرزند خردسالش، جعفر، وارد شد. پیشوای پنجم فرزندش را به آغوش کشیده و به سینه خود چسبانید، و بعد با کلمات زیبا و محبت‌آمیز با او صحبت کرد..."⁽⁵⁾

البته باید توجه داشت که محبت، دارويی است كه فقدان آن موجب ناراحتی و بيماری شخصيت و زياده‌روی در آن نيز سبب مسموميت حيات عاطفی افراد می‌گردد؛ زيرا آنها را ازخودراضی و خودپسند بار می‌آورد. امام باقر فرمود: "بدترين پدران كسانی هستند كه در نيكی و محبت به  فرزندان از حد تجاوز كنند و به زياده‌روی و افراط گرايند."⁽⁶⁾

(برگرفته از کتاب "اخلاق زندگی، نیاز روحانی"، اثر "آیت الله سید محمد ضیاء آبادی" (با اندکی تغییرات و اضافات))

سایت رشد، هفتم ذی‌الحجه، سال‌روز شهادت

اسوۀ حق‌پویان، پنجمین پیشوای مهربان شیعیان،

امام محمد بن علی الباقر (علیه السلام)

را به شما دوست عزیز تسلیت عرض می‌کند.

پایگاه اسلامی - شیعی رشد

پاورقی‌ها:

1- A. Smith, Carolyn & Stern, Susan. (1997). Delinquency and Antisocial Behavior: A Review of Family Processes and Intervention Research. Social Service Review - SOC SERV REV. 71. 382-420.

2- برای نمونه مراجعه کنید به "انضباط اجتماعی و نقش آن در پیشگیری از آسیبهای اجتماعی"، اثر مصطفی اقلیما؛

Hoeve, M., Dubas, J. S., Eichelsheim, V. I., Van der Laan, P. H., Smeenk, W., & Gerris, J. R. (2009). The relationship between parenting and delinquency: A meta-analysis. Journal of abnormal child psychology, 37(6), 749-775.

3- عن أبي عبد الله (عليه السلام) قال: إن الله ليرحم الرجل لشدة حبه لولده" (من لا یحضره الفقیه، جلد 3،‌صفحه 482)

4- قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم): "من قبّل ولده كتب الله له حسنة ، ومن فرّحه فرّحه الله يوم القيامة..." (کافی، جلد 6، صفحه 49)

5- عن محمد بن مسلم، قال: "كنت عند ابى جعفر محمد بن علي الباقر (عليه السلام) إذ دخل جعفر ابنه وعلى رأسه ذؤابة وفي يده عصاء يلعب بها، فأخذه الباقر (عليه السلام) وضمه إليه ضما..." (کفایه الاثر، صفحه 253)

6- "شر الآباء من دعاه البر إلى الإفراط..." (تاریخ یعقوبی، جلد 3، صفحه 320)