باسمه تعالی

»کریمی خطاپوش«

شخصیت او آن‌چنان جذاب و منحصر بفرد است که در طول تاریخ، دوست و دشمن، هم آنان که پیرو مکتبش بودند و هم آنان که در مسیر او قدم بر نمی‌داشتند، او را می‌ستودند و در وصف فضائل اخلاقی و منش او قلم زده‌اند و کتابها نوشته‌اند. مطلب زیر بخشی از توصیفات عبدالفتاح عبدالمقصود، نویسندۀ اهل سنت مصری⁽¹⁾ در وصف اخلاق و فضائل بلندمرتبۀ انسانی امیرالمٶمنین علی (علیه السلام) است:

"وي، در كنار زهد و پارسايي‌اش، بزرگوارترين و سخاوتمندترين كريمان و بخشندگان بود. سخاوت او تنها منحصر به زمانی نبود که ثروت و دارایی‌اش بیش از نیازش بود؛ بلكه آنگاه كه اموالش اندك بود و به خاطر بخشيدنش به سختي مي‌افتاد، باز هم می‌بخشید. تا آنجا که با قلبي آسوده و خشنود، از قوت خود و خانواده می‌گذشت و به مسكين و يتيم و اسير مي‌بخشيد. (تا آنجا که در شأن این واقعه آیه‌ای نازل شد⁽²⁾)

هيچ‌گاه نسبت به چيزي كه داشت بخل نمي‌ورزيد. چگونه ممكن است بخل بورزد؟ ‌كه معتقد بود: "بخل كانون بدي‌هاي عيوب است و افساري است كه انسان را به سوي هر زشتي مي‌كشاند."⁽³⁾ و با وجود بخل كسي به رستگاري و سعادتمندي در پيشگاه پروردگار نمي‌رسد كه در قرآن مجيدش مي‌فرمايد: "همانا اموال و فرزندانتان جاذبه‌اي (براي آزمودنتان) است و خداوند است كه نزدش پاداشي بزرگ است. پس، تا جايي كه مي‌توانيد پرواي خداوند داشته باشيد و گوش فرا دهيد و اطاعت كنيد و از اموال‌تان براي خود انفاق كنيد و كساني كه از بخلِ نفس خود محفوظ مانند، آنان رستگاران‌اند."⁽⁴⁾

امام، عذر توبه‌كنندگان را می‌پذیرفت و براي بخشودن خطاكاران، پيشقدم‌ترينِ مردم بود. اگر از دشمنش آسيبي به او مي‌رسيد، پيشتر از آنكه با او جدال کند، از او چشم مي‌پوشيد. استوارتر از آن بود كه خشم بر دشمن، صبر و بردباريش را از کف ببرد و بزرگوارتر از آن بود كه به جاي گذشت، به شماتت دشمن بپردازد. در حالي‌كه توان و قدرت انتقام داشت، چشم‌پوشي مي‌كرد و اين عفو و بخشايشش به خاطر رضاي خدا بود. چنان‌که مي‌فرمود: "هرگاه بر دشمنت چیره شدی به شکرانۀ  چیرگی بر او ، او را عفو کن."⁽⁵⁾ و مي‌فرمود: "عفو، زكات پيروزي است."⁽⁶⁾

معاويه و لشكريانش در جنگ صِفّين، رود فرات را تصرف کردند و مانع امام و لشكريانش از برداشتن آب شدند. هنگامي‌كه امام از او خواست كه طرفين به طور مساوي از آب استفاده كنند، طاغوتِ شام و سردمداران حكومت او مانع شدند و با خودخواهي و زورگويي پاسخ دادند كه: "نه! به خدا سوگند از اين آب نمي‌آشامي تا اينكه مانندِ عثمان از تشنگي بميري..." امام بر آنان حمله كرد و با قدرت، از مراكز و سنگرهايشان دورشان ساخت و به بيابان بي‌آب‌وعلف و خشك به عقب راند. در اين هنگام، ياران آن حضرت به ایشان عرض كردند: "يا اميرالمؤمنين! به آنان اجازه استفاده از آب را نده، همان‌گونه كه آنان تو را از استفادۀ آن منع كردند. يك قطره آب به آنان مده و با سلاحِ تشنگي، آنان را از پاي درآور..." لكن، طبع بزرگوارانۀ او از اينكه به فرمان خشم خود و غضب يارانش بر آن گروه ستمگر گوش دهد، خودداري كرد و فرمود: "من مقابله به مثل نمي‌كنم. بخشي از راه آب را به روي آنان بگشاييد."

در جنگ جمل، عبدالله‏ بن زبير، كسى كه آتش جنگ را ظالمانه برافروخت، به اسارت گرفته‌شد. او با حضرتش بسیار كينه‌توزى مى كرد و هر چه مى‏توانست ناسزا مى‏گفت. هنگامى‌كه او را نزد امام آوردند، امام او را بخشود و آزاديش را به او برگردانيد و گفت: "برو ديگر تو را نبينم." و بيش از اين نگفت. با "مروان‏بن حكم" و بسيارى از مخالفينش نيز به همين گونه رفتار  می‌نمود.

این‌ها تنها گوشه‌های کوچکی از روش و منش رفتاری امام و پیشوای شیعیان بود که تمام آزادمردان تاریخ را شیفته و مجذوب خود کرده‌است.

)برگرفته از کتاب "امام علی (علیه‌السلام)"، تألیف "عبدالفتاح عبدالمقصود" (با اندکی تغییرات))

سایت رشد فرا رسیدن 13 رجب، سالروز میلاد

امام عدالت گستر، و امیر حق محور

امیرالمؤمنین امام علی (علیه السلام)

را به همۀ مسلمانان و آزاداندیشان جهان تبریک و تهنیت می‌گوید.

پایگاه اسلامی - شیعی رشد

پاورقی‌ها:

1- عبدالفتاح عبدالمقصود نویسنده اهل سنت مصری است که تألیفات متعددی در حوزه تاریخ و کلام اسلامی دارد. از جمله تالیفات او میتوان به ابناؤنا مع الرسول، یوم کیوم عثمان، صلیبیة الی الابد، الامام علی بن ابی طالب (علیه‌السلام)، الزهراء ام ابیها (علیها السلام)، السقیفة و الخلافة، فی نور محمد فاطمة الزهراء (صلی الله علیه) اشاره نمود.

2- وَ يُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلي حُبِّهِ مِسْكيناً وَ يَتيماً وَ اسيراً. سوره دهر آيه‌ي 8.

3- الْبُخْلُ جامِعٌ لِمَساوِئ الْعُيُوبِ، وَ هُوَ زِمامٌ يُقادُ بِهِ اًّلي كُلِّ سُوء؛ نهج ‏البلاغه، حكمت 378.

4- إنَّما أمْوالُكُمْ وَ أوْلادُكُمْ فِتْنَةٌ وَ الله عِنْدَهُ أجْرٌ عَظيمٌ، فَاتَّقُوااللهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ وَ اسْمَعُوا وَ أطيعُوا وَ أنْفِقُوا خَيْراً لاِ نْفُسِكُمْ وَ مَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ؛ سوره تغابن آیه 16 -15

5- إذا قَدَرْتَ عَلي عَدُوِّكَ فَاجْعَلِ الْعَفْوَعَنْهُ شُكْراً لِلْقُدْرَةْ عَلَيْهِ نهج‌البلاغه، حكمت11.

6- الْعَفْوُ زَكاْةُ الظَّفَرِ؛شرح نهج البلاغة، ج 5 ص 593