باسمه تعالی

«علی (علیه السلام) و فرمان بزرگ الهی»

علی (علیه السلام) در قبله مسلمين متولد شده است. او به عنوان اولين پيرو اسلام و برای نخستين بار⁽¹⁾، در پشت سر پيغمبر خاتم (صلی الله علیه و آله و سلم) نماز گزارده است. پس به طور قطع بيش از هر مسلمان ديگری، قدر نماز، نخستين فريضه الهی،⁽²⁾ را می‌داند و به آن اهميت می دهد.

نقل شده که حال علی (علیه السلام) به هنگام نماز، چنان بود كه در يكی از جنگ‌ها، تيری به پای آن حضرت اصابت كرد و هر چه تلاش كردند، نتوانستند آن را در آورند. پس درنگ نمودند تا علی (علیه السلام) مشغول نماز شود و در این هنگام بود که تير را از پای او بیرون آوردند. او در نماز آن چنان غرق در مناجات با معبود خویش بود، که متوجه درآوردن تیر نشد⁽³⁾ و زمانی به خود آمد كه از نماز فراغت يافت و آن گاه بود که در خود احساس درد كرد.

همچنين در يكی از شب‌های مخوف جنگ صفين،⁽⁴⁾ كه آتش جنگ برافروخته شده بود و از هر سو مانند باران تير می‌بارید، دیدند كه امیر المومنین (علیه السلام) رو به قبله ایستاد و مشغول نماز شد. پس از نماز، پرسیدند: یا امير المؤمنين! اين چه وقت نماز خواندن بود؟ آن حضرت فرمود: "اصلا اين جنگ برای چيست؟ جز اين است كه می‌خواهیم ظلم و فساد را ريشه كن كنيم تا نماز و احكام الهی چنانكه بايد، اقامه گردد؟"⁽⁵⁾

آری! امير المؤمنين (علیه السلام) در گفتار خویش نیز در موارد متعدد از نماز، اين فرمان بزرگ الهی و محبوب مورد علاقه‏اش كه برای هيچ عملی بمانند آن ارج نمی‌نهاد، سخن به ميان آورده و اهميت آن را يادآور شده است:

1- در فرازی که موضوعات مهم اسلامی را به اصحابش وصيت می‌نمايد و نسبت به انجام دادن آن‏ها سفارش می‌كند، می‌فرمايد: "نماز را چنان كه بايد، برپا داريد و در حفظ و ادای آن كوشا باشيد و هر چه بيشتر به جا آوريد و به وسيله آن به خداوند تقرب جوئيد؛ زيرا كه خداوند در قرآن می‌فرمايد: «نماز فريضه‏ای است كه در وقت معين بر اهل ايمان واجب شده است.»⁽⁶⁾ آيا پاسخ دوزخيان را نشنيده‏ايد كه وقتی طبق گفته خداوند در قرآن از آنها می‌پرسند: «چه چيز شما را به دوزخ افكند؟ می‌گويند: ما از نمازگزاران نبوديم.»⁽⁷⁾

نماز، گناهان را مانند ريزش برگ درختان می‌ريزد و همچون رهايی چهارپايان از بند، انسان را رها می سازد. رسول خدا (صلی الله عليه و آله و سلم) نماز را به چشمه آب گرمی تشبيه فرمود كه بر در خانه مردی باشد و شبانه روز، پنج نوبت از آن شستشو كند، كه در اين صورت ديگر چركی در بدن وی باقی نخواهد ماند.

مقام و اهميت نماز را مردانی از مؤمنين می دانند كه زينت كالای دنيا و فرزندی كه نور چشم انسان است، و ثروت و دارائی، آنها را به خود مشغول نمی‌دارد؛ چنانكه خداوند در قرآن مجيد فرموده است: «مردانی هستند كه تجارت و داد و ستد دنيا آنها را از ياد خدا و اقامه نماز و پرداخت زكات باز نمی‌دارد.»⁽⁸⁾

با اين كه خدا، بهشت را به پيغمبر مژده داده بود، (اما آن حضرت) از بس نماز می‌گزارد، خود را به رنج انداخته بود و در اين كار، نظر به اين آيه شريفه داشت: «خانواده‏ات را فرمان ده نماز بگزارند، و خويشتن نيز بر انجام آن شكيبا باش.»⁽⁹⁾

از اين رو آن حضرت هم خانواده خود را به انجام اين فريضه بزرگ الهی وادار می‌كرد و هم خود نيز با بردباری به ادای آن می‌پرداخت."⁽¹⁰⁾

2- در عهدنامه‏ای كه برای محمد بن ابی بكر نوشت و او را روانه کشور باستانی مصر نمود تا فرمانروای آن‌جا باشد، از جمله دستورهایی كه به او داد فرمود: "نماز را در اوقاتی كه برای آنها تعيين شده، به پای دار و به خاطر اين كه بیكاری و فرصت و وقت داری، پيش از وقت آن را به جای نياور و به بهانه اين كه كار داری، آن را به تأخير نينداز و اين را بدان كه تمام كارهايت پيرو نمازت می‌باشد."^{(11) و (12)}

3-  از همه جالب‌تر، اين است كه در شب بيست و يكم ماه مبارك رمضان، لحظه‏ای پيش از آن كه جان به جان آفرين تسليم كند، ضمن وصيت تاريخی خود به فرزندان گراميش، امام حسن و امام حسين (عليهما السلام) می‌فرمايد: "خدا را، خدا را كه برپا داشتن نماز را از ياد نبريد، زيرا نماز ستون دين است."⁽¹³⁾

آری، امیر المؤمنین (علیه السلام)، نمازگزار نخستين اسلام، آغاز كارش در خانه خدا بود و پايان كارش نيز در خانه خدا به سر رسيد. بدين گونه، علی (علیه السلام) در جهان اسلام نخستين شهيد محراب است.

(برگرفته از مقاله "راز نماز در نهج البلاغه"، تالیف:"مرحوم حجة الاسلام علی دوانی")

سایت رشد، فرارسیدن بیست و یکم ماه مبارک رمضان، سالروز شهادت

پیشوای متقیان و حقیقت ناشناخته به نزد آدمیان

امیر المؤمنین، امام علی بن ابیطالب (علیه السلام)

را به تمامی مسلمانان جهان، به خصوص شما دوست گرامی، تسلیت می گوید و

لیالی قدر

را گرامی می دارد.

پایگاه اسلامی شیعی رشد

پاورقی‌ها:

1- آن حضرت در فرازی از خطبه 131 نهج البلاغه میفرمايد: "پروردگارا من نخستين كسی هستم كه به حق رسيد و آن را شنيد و پذيرفت. به طوری كه جز رسول خدا (صلی الله عليه و آله و سلم) هيچ كس در نماز بر من پيشی نگرفت."

2- بدين گونه كه جبرئيل امين، چند روز بعد از آن كه رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به مقام نبوّت رسيد، برای دومين بار بر آن حضرت نازل گرديد و آبی از آسمان آورد و طريقه وضو گرفتن و نماز گزاردن و ركوع و سجود را به ایشان آموخت.

3-  ارشاد القلوب، جلد 2، صفحه 217 (چاپ انتشارات شریف رضی)

4- ليلة الهرير

5- وسائل الشیعه، جلد 4، صفحه 246

6- سوره نساء، فرازی از آیه 103

7- سوره مدثر، آیه 42 و  43

8- سوره نور، فرازی از آیه 37

9- سوره طه، فرازی از آیه 132

10- نهج البلاغه، خطبه 199

11- می دانيم كه امير المؤمنين (علیه السلام) در اينجا به سخن پيامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نظر داشته كه فرموده است: "نماز ستون دين است كه اگر پذيرفته شد، ساير اعمال نيز به دنبال آن پذيرفته می شود و اگر مقبول نيفتاد ساير اعمال ديگر بندگان هم مردود شناخته می شود." (من لا یحضره الفقیه، جلد 1، صفحه 208)

12- نهج البلاغه، فرازی از نامه 27

13- نهج البلاغه، فرازی از نامه 47