باسمه تعالی

"دفاع از آبروی مؤمن"

از نظر اسلام، ‌در حالت كلی جان، مال و آبروی مردم محترم است. آبروی افراد كه عموما حاصل يك عمر تلاش و كوشش آنهاست می‌تواند در اثر رفتارهای ناشايستی چون اتهام، حسادت، استهزاء، افراط در شوخی و خنده و عیب‌جویی مورد خدشه واقع شود. در چنين شرايطی، اگر ببینیم کسی قصد داشت آبروی مؤمنی را بریزد، و بتوانیم از او حمایت کنیم، واجب است که به این وظیفه عمل کنیم و اگر کوتاهی کنیم، نزد وجدان خویش، در نظر مردم و در پیشگاه الهی، ملامت می‌شویم. در حقيقت در تعالیم دینی ما، حرمت آبروی مؤمن بسیار بالاست⁽¹⁾ و از هر گونه تعرض و مخدوش کردن آن نهی شده و به تلاش در جهت حفظ و دفاع از آبروی آنان تاكيد شده است.

اما از گناهانی که موجب خدشه‌دار شدن آبروی برادر مؤمن شده و در قرآن کریم و احادیث معصومین به شدت از آن نهی شده است، غیبت برادر مؤمن است.⁽²⁾ غیبت به معنای بیان عیب پنهان و پوشیده کسی در غیاب اوست.⁽³⁾ در اصل، نقش تخریبی غیبت ریختن آبروی یک مؤمن است در حالی‌که او امکان دفاع از خود را ندارد. گاهی در مجلسی از فردی غیبت می‌شود و دیگران نه تنها مانع نمی‌شوند، بلکه با تشویق و ابراز علاقه، غیبت‌کننده را به کار خود گستاخ‌تر می‌کنند. سکوت و بی‌تفاوتی در برابر غیبت و ریختن آبروی مؤمن حرام است.

اهمیت این موضوع تا جایی است که امام باقر (علیه السلام) در حدیثی می‌فرمایند: "هر کس که نزد او از برادر مؤمنش غیبت شود و او برادر مؤمن را یاری و پشتیبانی کند، خداوند هم در دنیا و هم در آخرت یاور و پشتیبان او خواهد بود، و هر کس که نزد او از برادر مؤمنش غیبت شود و او برادر مؤمن را یاری و پشتیبانی و از او دفاع نکند در حالی‌که قادر بر کمک و پشتیبانی او باشد، خدا او را در دنیا و آخرت خوار می‌سازد."⁽⁴⁾ از این حدیث مشخص می‌شود که از آنجا که خداوند حرمت مؤمن را ارج نهاده و آبروی او را بسی ارجمند می‌شمارد، به کسانی هم که مدافع و یاور مؤمنان باشند، چه در دنیا و چه در سرای آخرت یاری می‌رساند، و کسانی که در این امر کوتاهی کنند را تحقیر می‌نماید.

این نکته نیز حائز اهمیت است که بدانیم ماندن در مجلس غیبت ممنوع است. اگر بتوانیم جلو غیبت را بگیریم و از آبروی برادر دینی دفاع کنیم، این یک وظیفه است. اگر هم نتوانیم، تکلیف ما ترک آن محفل است، تا هم شنونده غیبت نباشیم و هم با حضور و سکوت و بی‌تفاوتی، کار خلاف دیگران را تأیید نکنیم. در حقیقت ارزش مجالس به محتوای آنهاست. اگر در محافل و نشست‌ها، از مؤمنان ذکر خیر شود و سخنان مفید و راهگشا گفته شود، ارزشمند است و اگر به گناه و غیبت آلوده شود، نکوهیده و مورد غضب خدای متعال است.

لذا اجتناب از غيبت و ريختن آبروی دیگران از اهم دستورات اخلاقی دين ماست. در این خصوص، امام باقر (علیه السلام) می‌فرمایند: "کسی که از ریختن آبرو و حیثیت مردم چشم‌پوشی کرده و آبروی آن‌ها را نریزد، خداوند در روز قیامت از گناهان او صرف‌نظر خواهد کرد."⁽⁵⁾ از این رو، چه خوب است که با داشتن حساسیت و انجام واکنش مناسب در برابر ریخته شدن آبروی ديگران، هم از اشاعه گناه جلوگیری کرده و هم خداوند را یاور خود در دنیا و آخرت نماییم.

(برگرفته از کتاب "حکمت‌های باقری؛ ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام باقر (علیه السلام)"، اثر حجة الاسلام جواد محدثی (با برخی اضافات))

سایت رشد فرارسیدن 7ذی‌الحجه،سالروز شھادت

احیاگر و تجدید کننده دین مبین اسلام و هدایتگر آشکار،

پنجمین پیشوای شیعیان،

امام محمد بن علی الباقر (علیھما السلام)

را به تمامی مسلمانان جهان، به خصوص شما دوست گرامی تسلیت می‌گوید.

پایگاه اسلامی شیعی رشد

پاورقی:

1- عن أبی عبدالله علیه السلام:" المؤمن اعظم حرمة من الکعبة" ، امام صادق (علیه السلام) فرمودند:" حرمت مؤمن از کعبه بالاتر است." (خصال، صفحه 27)

2- "...ولا یغتب بعضکم بعضا ایحب احدکم ان یاکل لحم اخیه میتا..."، "هيچ يك از شما ديگرى را غيبت نكند، آيا كسى از شما دوست دارد كه گوشت برادر مرده خود را بخورد؟" (سوره حجرات آیه 12)

"ایاک و الغیبة فانها تمقتک الی الله و الناس و تحبط اجرک"، "از غیبت بر حذر باش؛ چون موجب می‌شود مورد خشم و دشمنی خدا و مردم قرار گیری و پاداشت نابود شود" (غرر الحکم، صفحه 165)

3- "و الغيبة، و هي أن يذكر المؤمن بعيب في غيبته ... مما يكون عيبا مستورا عن الناس" (منهاج الصالحین سیستانی، جلد 1، صفحه 18)

4- "من اغتيب عنده أخوه المؤمن فنصره و أعانه نصره اللّه و أعانه في الدّنيا و الآخرة و من اغتيب عنده أخوه المؤمن فلم ينصره و لم يعنه و لم يدفع عنه و هو يقدر على نصرته و عونه إلّا حقّره اللّه في الدّنيا و الآخرة" (ثواب الاعمال، صفحه 250)

5- عن أبی حمزة الثمالی عن أبی جعفر (ع) قال سمعته یقول:"من کف نفسه عن اعراض الناس کف الله عنه عذاب یوم القیامة" (ثواب الاعمال، صفحه 133)