باسمه تعالی

«انگيزه ای متفاوت»

امیر المؤمنین (علیه السلام) فعالیت اقتصادی خویش را از نقطه صفر شروع نمود. به گونه ای که در سال های آغازین هجرت، حتی قادر به رفع گرسنگی هم نبود. اما با به هم پیوستن نیروی ایمان، اندیشه و تلاش، در مدتی نسبتا کوتاه، موفقیت های بزرگی نصیب آن حضرت شد؛ تا جایی که مخارج صدها خانواده را تأمین می نمود.

آن گونه که از شواهد مختلف بدست می آید، آن حضرت در نواحی متعددی از مدینه و قبل از آغاز دوران حکومت خویش، به فعالیت های عمرانی مانند حفر چاه ها، احداث مزارع و نخلستان ها مشغول بود. اما استفاده انسانی و اسلامی از ثروت به دور از فخر فروشی و زیاده طلبی و در راه رضای خدا و آسایش مردم، به خوبی در سیمای امیر المؤمنین (علیه السلام) قابل مشاهده است. هر چند که جنین الگویی برای بسیاری از مردم آن زمان قابل درک نبود و برخی از آنان، آن حضرت را به فقر و ناداری متهم می نمودند.

در این راستا، کمک مالی مستقیم به نیازمندان، خصوصا کسانی مانند خانواده های بی سرپرست و از کار افتادگان، در شیوه تخصیص درآمد امام (علیه السلام) دارای اولویت است. مقدم داشتن رفع نیاز دیگران بر نیاز خود، در سراسر زندگی امام (علیه السلام) به چشم می خورد.

امیر المؤمنین (علیه السلام) نه تنها در سال های پایانی عمر که از ثروت برخوردار بود، بلکه در سالهای تنگدستی در اوایل هجرت نیز چنین بود؛ به گونه ای که آیات متعدد از قرآن کریم در شأن ایثار و انفاق آن حضرت نازل شد، نظیر آیه ایثار⁽¹⁾، آیات سوره لیل، آیه ولایت⁽²⁾، آیاتی از سوره دهر⁽³⁾، آیه 274 سوره بقره و آیات 37 و 38 سوره نور.

این آیات ، رفتار سخاوتمندانه امام را در شرایطی که خود در زمره نیازمندان بود، نشان می دهد. در سال های پایانی عمر که درآمد غلات حضرت بالغ بر 40 هزار دینار (سکه طلا) بود، تقریبا تمامی این وجوه صرف رسیدگی به نیازمندان می شد و سهم خود ایشان آن قدر بود که گاهی شمشیر خود را در بازار به فروش می گذارد.⁽⁴⁾

همچنین محمد بن صِمَه چنین نقل می کند: "شبی در مدینه، مردی را دیدم که مشکی بر دوش و قدحی در دست گرفته بود و می گفت:«خدای من! ای که صاحب اختیار و آفریدگار و پناه دهنده مؤمنان هستی. قربانی امشب مرا بپذیر، برای حاجتی جز آنچه در این قدح دارم و آن چه بر دوش کشیده ام، به هنگام شب (از خانه) بیرون نیامده ام. تو خود می دانی که من با وجود گرسنگی بسیار و نیازی که به این مشک داشتم، برای هدیه به پیشگاهت آن را از خود دریغ داشتم. پروردگار من! پس روی مرا بر مگردان و دعایم را بپذیر.» پس به او نزدیک شدم و او را شناختم. او علی بن ابیطالب بود. به سراغ مردی رفت و او را اطعام نمود."⁽⁵⁾

بر این اساس، موفقیت اقتصادی امیر مؤمنان بیش تر، از این رو دارای عظمت است که مبنای انسان شناختی آن با آنچه در دنیای امروز مطرح است، کاملا متفاوت است. در نگاه علی (علیه السلام) انسان، بنده خداست. لذا سعادت حقیقی او نه در بهره برداری و کسب سود مادی بیشتر، که در "جلب رضایت پروردگار" است.

(برگرفته از دانشنامه امام علی (علیه السلام)، جلد 7، مقاله "سیره اقتصادی امام علی (علیه السلام)"، تألیف  سید رضا حسینی)

سایت رشد فرا رسیدن 13 ماه رجب، سالروز میلاد

پیشوای سخاوت مندان و سرور موحدان،

یگانه مولود کعبه

امیر المؤمنین، امام علی بن ابیطالب (علیه السلام)

را به تمامی مسلمانان، به خصوص شما دوست گرامی، تبریک و تهنیت می گوید.

پايگاه اسلامي شيعي رشد

پاورقی ها:

1- سوره حشر، آیه 9

2- سوره مائده، آیه 55

3- سوره دهر، آیات 10-8

4- انساب الأشراف، جلد 2، صفحه 117- الغارات، جلد 1، صفحه 63

5- مناقب ابن شهر آشوب، جلد 2، صفحه 76