باسمه تعالی

« رسول درس ناخوانده »

یکی از نکات روشن زندگی رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)، این است که آن حضرت درس ناخوانده و مکتب نادیده بود و نزد هیچ معلمی نیاموخته و با هیچ نوشته و دفتر و کتابی آشنایی نداشت.

به طور کلی مردم حجاز، در آن عصر بی‏ سواد بوده و افرادی از آنها که می‏توانستند بخوانند و بنویسند، انگشت‏ شمار و انگشت نما بودند. پس ممکن نیست که شخصی در آن محیط، این فن را بیاموزد و در میان مردم به این صفت معروف‏ نشود.

از سوی دیگر، مخالفان‏ پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نیز اگر چه در آن زمان او را به اخذ مطالب از دیگران متهم کردند، ولی ایشان را متهم ننمودند که چون با سواد است و خواندن و نوشتن‏ می‏داند، کتابهایی نزد خود دارد و در مطالبی که می‏آورد از آن کتابها استفاده‏ می نماید. یقینا اگر آن حضرت کوچکترین آشنایی با خواندن و نوشتن داشت، قطعا مورد این اتهام نیز واقع می‏شد.

لذا هیچ شاهدی وجود ندارد که ایشان حتی یک سطر خوانده و یا یک کلمه نوشته باشد؛ بلکه رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در مدینه گروهی "دبیر" داشت که این دبیران، نگارش وحی خدا، سخنان آن حضرت و موارد دیگر چون پیمان نامه‏های پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و نامه‏های‏ فراوان آن حضرت به اطراف و اکناف را بر عهده داشتند.

خاور شناسان و تاریخ نویسان غربی نیز - که غالباً با دیده انتقاد به تاریخ اسلامی می‏نگرند-  کوچکترین‏ نشانه‏ای بر سابقه خواندن و نوشتن رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نیافته اند. طبیعی است که اگر کوچکترین نشانه‏ای در این زمینه وجود می‏داشت، از نظر مورخان کنجکاو و منتقد غیر مسلمان پنهان نمی‏ماند. لذا بسیاری از ایشان اذعان کرده اند که‏ آن حضرت، مردی درس ناخوانده بود و از میان ملتی درس ناخوانده برخاست.

به عنوان نمونه، کارلایل در کتاب معروف خود می‏گوید: "یک چیز را نباید فراموش کنیم و آن اینکه محمد هیچ درسی از هیچ‏ استادی نیاموخته و در آن زمان صنعت خط، تازه در میان مردم عرب پیدا شده بود. به عقیده من حقیقت این است که محمد با خط و خواندن آشنا نبود و جز زندگی صحرا، چیزی نیاموخته بود."⁽¹⁾

ویل دورانت نیز در تاریخ تمدن می‏گوید: "ظاهرا هیچ کس در این فکر نبود که به او خواندن و نوشتن بیاموزد. در آن موقع هنر نوشتن و خواندن در نظر عربها اهمیتی‏ نداشت. به همین جهت، در قبیله قریش بیش از هفده تن، کسی دیگر خواندن و نوشتن نمی‏دانست. لذا معلوم نیست که محمد شخصا چیزی‏ نوشته باشد. او برای پیامبری کاتب مخصوص داشت. با این وجود، معروف‏ترین و بلیغ‏ترین کتاب زبان عربی به زبان وی جاری شد و دقایق امور را بهتر از مردم آموزش دیده، شناخت."⁽²⁾

در نتیجه احدی از مورخان - مسلمان یا غیر مسلمان- مدعی نشده است که آن حضرت‏ در دوران کودکی، جوانی و یا دوران رسالت، نزد کسی خواندن یا نوشتن آموخته باشد.

حال باید به قضاوت نشست و به فراست دریافت که کتابی بلند مرتبه چون قرآن کریم، چگونه می‌تواند توسط شخص محمد بن عبدالله (صلی الله علیه و آله و سلم) به جهانیان ارایه شود؛ در حالیکه تاریخ گواهی می‌دهد وی نزد هیچ آموزگاری درس نیاموخته و در سرزمینی رشد یافته که از تمدن و دانش به دور بوده است. جوابی برای این معما نمی‌توان یافت مگر اینکه ایشان را مرتبط با حقیقتی فرا مادی و پیغام بری الهی بدانیم.

«برگرفته از کتاب "پیامبر امی"، تألیف: "استاد شهید مرتضی مطهرى(ره)"(همراه با تلخیص و اضافات)»

سایت رشد فرارسیدن 27 رجب،

سرآغاز نزول قرآن و سالروز بعثت خاتم پیامبران،

حضرت محمد مصطفی (صلی الله علیه و آله و سلم)

را به تمامی آزادگان جهان، به خصوص شما دوست گرامی، تبریک و تهنیت می‌گوید.

پایگاه اسلامی شیعی رشد

پاورقی ها:

1- قهرمانان، ستایش قهرمان و قهرمانی در تاریخ، نوشته توماس کارلایل، صفحه 82

2- تاریخ تمدن بشر، جلد پنجم: تمدن اسلامی، فصل هشتم: محمد در مکه