باسمه تعالی

 «زیارتی این چنین... »

"هر کس او (معصومه (علیها السلام)) را با معرفت به حق او زیارت کند، پاداش او بهشت است."⁽¹⁾

سخن بالا از امام رضا (علیه السلام) در شان خواهر بزرگوارش فاطمه معصومه (علیها السلام) می‌باشد. آن حضرت در جای دیگر نیز فرمود: "کسی که معصومه(علیها السلام) را در قم زیارت کند، مانند آن است که مرا زیارت کرده است."⁽²⁾

امام صادق و امام جواد (علیهما السلام) نیز نسبت به زیارت حضرت معصومه (علیها السلام) سفارش کرده و پاداش آن را بهشت می‌دانند.^(3)و(4) اینها همگی نشان از مقام و مرتبت بلند آن بانوی بزرگوار در پیشگاه خداست؛ چرا که شبیه به این روایات در شان اهل بیت (علیهم السلام) که دارای کمال عصمت هستند، وارد شده که در آن‌ها نیز ثواب بسیار و پاداش فراوان زیارت شگفت آور است؛ اما آیا این پاداش‌های بزرگ به هر نوع زیارتی تعلق می‌گیرد؟

با دقت در روایت اول، امام رضا (علیه السلام) معرفت را شرط اصلی یک زیارت مطلوبی که پاداشش بهشت است، دانسته اند. در نوع توصیه‌های زیارتی وارد شده از معصومین به خصوص زیارت امامان (علیهم السلام) نیز به زیارت عارفانه توصیه شده و مراتب و درجات ثواب و پاداش هم متناسب با درجات معرفت دانسته شده است. بنابراین، مناسب است به برخی از جلوه‌ها و شئون این معرفت بپردازیم:

اولین شاخصه‌ای که در این معرفت نهفته است، آنست که انسان باور داشته باشد که ضمن حرمت نهادن به مقام والای اولیای خدا، باید در همه ی عرصه‌های معنوی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی، ایشان را پیشوا و مقتدا قرار داده و به حق از آنان پیروی کند. بدیهی است که رسیدن به این معرفت و اعتقاد نسبت به اولیای خدا زمانی ممکن است که اوصاف والای انسانی و الهی آنان دانسته و از شایستگی‌های وجودی آنان آگاهی لازم و کافی حاصل شود. از این رو اعتراف به کمالات و فضایل آن‌ها از یک سو و اقرار به ضلالت و بی کفایتی دشمنان و مخالفان آن‌ها از سوی دیگر، از شاخصه‌های برجسته ی این نوع از معرفت شناخته می‌شود. بر این پایه در برخی از زیارتنامه‌ها در کنار جمله ی "من نسبت به حق شما معرفت دارم"⁽⁵⁾ جمله ی "من نسبت به فضیلت شما اقرار می‌کنم" و " من نسبت به جایگاه شما و گمراهی مخالفین شما آگاه هستم"⁽⁶⁾ آمده است.

پاورقی‌ها:

1-      قال الإمام علی بن موسی الرضا (علیه السلام): "مَنْ زارَها عارِفاً بِحَقِها فَلَهُ الْجَنَهُ" (بحار الأنوار، جلد ‏48، صفحه 317)

2-      قال الإمام علی بن موسی الرضا (علیه السلام): "مَنْ زارَ الْمَعْصُومَهَ بِقُمْ کمَنْ زارَنی" (ریاحین الشریعه، جلد 5، صفحه 35)

3-      به عنوان نمونه، عده از مردم رى بر امام صادق (علیه السلام) وارد شدند و گفتند: ما اهل رى هستیم، آن حضرت فرمود: مرحبا بر برادران قمى ما، گفتند: ما اهل رى هستیم. اما آن حضرت سخن خود را باز تکرار نمود. آنان چند بار گفتند و باز همان پاسخ را شنیدند. سپس امام صادق (علیه السلام) فرمود: "خدا را حرمى است که مکه است، و رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) را حرمی است که مدینه است و امیر المؤمنین(علیه السلام) را حرمى است که کوفه است و برای ما نیز حرمى است که شهر قم است و البته در آن زنى از فرزندانم بخاک رود به نام فاطمه؛ و هر که‏ او را زیارت کند، بهشت بر او واجب شود." (بحار الأنوار، جلد ‏57، صفحه 217)

4-      از امام محمد بن علی الجواد (علیه السلام) نقل شده است که آن حضرت فرمود: "کسى که قبر عمّه‏ام را در قم زیارت کند بهشت برایش مى‏باشد." (کامل‏الزیارات ص : 324)

5-      "عارف بحقکم" (من لا یحضره الفقیه، جلد‏2، صفحه 614)

6-      "مستبصر بشانکم و بضلالة من خالفکم" (من لا یحضره الفقیه، جلد‏2، صفحه 613)

7-      "عارف بحقکم" (من لا یحضره الفقیه، ج‏2، ص: 614)